Güney Kıbrıs Rum İdaresi’nde (GKRY) pazar günü başkanlık seçimleri yapılacak.
Seçimlerin birinci çeşidinde 14 aday yarışacak. Adayların büyük bir kısmı, savunma bütçesini artıracaklarının kelamını verdi.
Bununla yetinmeyen kelam konusu adaylar ayrıyeten, Rum Ulusal Muhafız Ordusu’na (RMMO) yeni silahlar almayı vadediyor. KKTC ve Türkiye zıddı planlar da vaatler ortasında göze çarpıyor.
Silahlanma vaatleri
Bağımsız aday Nikos Hristodulidis, Demokratik Seferberlik Partisi (DİSİ) Genel Başkanlığını yürüten ve partinin adayı Averof Neofitu’nun yanı sıra diğer bağımsız aday Andreas Mavroyannis’in, seçim sürecinin başladığı son 40 günlük süreçte yapılan anketlerde, birinci 3’e girebilecekleri iddia ediliyor.
Savunma bütçesini artırmayı hedefliyorlar
Adaylar, seçim vaatlerinde ve katıldıkları canlı yayınlarda, RMMO’nun çağdaş ve akıllı silah sistemleriyle donatılması ve 2023 yılı için savunma bütçesine ayrılan 200 milyon euronun daha yüksek sayılara çıkarılması konusunda görüş birliği içinde bulunuyor.
Ada’nın silahlandırılması ve savunma hissesinin artırılması konusunda başka adayların büyük bir kısmı de seçim vaatlerinde tıpkı temayı işleyerek RMMO’nun güçlendirilmesi gerektiği ve bunun için de daha fazla silaha gereksinim duyulduğu konusunda hemfikir.
KKTC ile müzakere mesajı
GKRY’nin 8. liderini belirleyecek seçimlerin birinci tipinde yarışacak adayların tamamına yakınının ortak görüşe sahip olduğu ikinci bahis da seçmene verdikleri, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ile Rumların masayı terk etmesiyle 2017’de çöken barış müzakerelerine geri dönüş iletisi oldu.
14 adayın yarısından fazlası KKTC ile diyaloğun başlatılmasından yana ve müzakerelere dönüleceğine dair açıklamalarda bulundu.
Hristodulidis: KKTC’yi baskı altına alma yolunu izleyeceğiz
Seçimlerin favori adaylarından biri olarak gösterilen Hristodulidis, müzakereler için Berlin, Paris ve Brüksel’in dayanağının daha çok alınması, Avrupa Birliği’nin (AB) Kıbrıs meselesine daha faal iştiraki ve bu sürecin Türkiye-AB bağlarına yansıtılarak KKTC’nin baskı altına alınması yolunu takip edeceklerini vadetti.
“NATO’ya üyelik başvurusu yapacağız”
Neofitu da federasyon temelli görüşmeleri başlatmak için güç kozunu kullanacağını ve GKRY için NATO’ya üyelik başvurusu yapacaklarını açıkladı.
Seçimlerin favori adaylarından gösterilen Mavroyannis ise federasyon temelli müzakerelere geri dönülmesi için Kıbrıs’ta garantör olan ülkelere davet yapacağını ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK) daimi üyelerine mektup göndereceğini seçim vaadi olarak verdi.
Silahlanma ve Kıbrıs sorunu dışında GKRY’nin son vakitlerde gündeminde bulunan, ortalarında silah tüccarları, uyuşturucu baronları ve kaçakçıların da olduğu binlerce yabancıya koşullarını yerine getirmeden para karşılığı vatandaşlık verilmesi, göçmen krizi ve kamudaki yolsuzluklar, yeni seçilecek başkanın öncelikle çözmesi gereken sıkıntılar olarak gösteriliyor.
561 bin kayıtlı seçmen var
GKRY Yüksek Seçim Konseyi datalarına nazaran, Güney Kıbrıs’ı 5 yıl boyunca yönetecek olan 8. lideri belirleyecek seçimlerde, 561 bin kayıtlı seçmenin oy hakkı bulunuyor.
Seçimlerin birinci tipinde oy verme süreci saat 07.00’de başlayarak 18.00’de sona erecek ve seçmenler, 35’i yurt dışında olmak üzere, toplam 1150 seçim merkezinde oy kullanabilecek.
GKRY Yüksek Seçim Kurulunca 23 Aralık 2022’de yayımlanan kararnameyle resmen işlemeye başlayan başkanlık seçimleri için açıklanan 40 günlük takvimin akabinde seçim yasakları, cumartesi ve pazar günü yürürlüğe girecek.
İlk tıpta yüzde 50+1 şartı
Seçimlerin birinci cinsine iştirak hakkı kazanan 14 adaydan biri, birinci cinste yüzde 50’den bir fazla oy alması halinde Rum bölümünün yeni başkanı seçilecek, adaylardan hiç birinin yüzde 50’yi geçememesi durumunda ise birinci çeşidin en çok oyunu alan 2 aday, 12 Şubat Pazar günü yapılacak 2. çeşit seçimlerde yarışacak ve en fazla oyu alan lider seçilecek.
Rum bölümünde 1959’dan bu yana 13. kere yapılacak başkanlık seçimlerinin birinci çeşidi, tıpkı vakitte “14 isimle en çok adayın yarışacağı seçim” olarak kayıtlara geçecek. GKRY’de 2013 başkanlık seçimlerinde 11, 2018 seçimlerinde 9 aday birinci tipe katılmıştı.
Başkent Lefkoşa’da nadiren seçim afişlerine ve adayların irtibat ofislerine rastlanırken, adaylar daha çok basın ve toplumsal medya üzerinden kampanyalarını yürütüyor.
Anastasiadis, iki devir kuralına takıldı
Hristodulidis’i başkanlık seçiminde, Kıbrıs Rum milliyetçisi Demokrat Parti (DİKO) Toplumsal Demokrat Hareketi (EDEK) Dayanışma Hareketi ve Demokratik Cephe (DİPA) destekliyor.
Neofitu’ya da partisi DİSİ ve kimi muhafazakar örgütler takviye verirken, öteki favori aday Mavroyannis ise çok sol görüşlü İşçi Halkın İlerici Partisi’nin (AKEL) takviyesini aldı.
Ada’nın Rum kısmını 2013’ten beri 2 periyottur yürüten Nikos Anastasiadis, yasalar gereği “2 dönem” kuralına takıldığı için 3. periyot aday olamadı.
Geçmiş periyotlarda Rum kesitinde yaşananlar
İngiliz sömürge yönetiminden ayrıldıktan sonra evvelki ismi “Kıbrıs Cumhuriyeti” olan GKRY’de en uzun başkanlığı, 1960’dan 1977’ye kadar 17 yılla Başpiskopos 3. Makarios yaptı.
3. Makarios’u 1977-1988 devrinde 11 sene vazifede kalan Spiros Kiprianu, 1993-2003 periyodunda başkanlık vazifesini yürüten Glafkos Klerides ve 2013’ten beri hala bu misyonda bulunan mevcut Lider Nikos Anastasiadis 10’ar yılla takip etti.
GKRY tarafından remi olarak lider kabul edilmese de EOKA başkanı Nikos Sampson, Yunan cuntasının dayanağıyla 15 Temmuz 1974’te iktidardaki 3. Makarios’a darbe yaparak 23 Temmuz 1974’e kadar fiili lider olarak Ada’yı 8 gün yönetti.
