Fikret Artan
Eskiden AB ile ilgili üyelik sürecinde “Onlar Ortak Biz Pazar” tabiri yaygın olarak kullanılırdı. Altılı Masada görüyoruz ki küsurat partileri Ortak, büyük partiler Pazar olmuş. Metindeki içerik üslup ve maksatlar AK Partinin 2002 Seçim Beyannamesini hatırlatıyor, üslup ve eğilim olarak bugün bu küsurat partilerinde bulunan birebir “ekip” tarafından hazırlanmış üzere görünüyor. Mesela Kişi Başına Ulusal Gelir-KBMG ve İhracat gayeleri ise neredeyse “tıpkısının aynısı” olmuş ve gerçeklere muhalif bir formda sırıtıyor…
Metnin önsözünde “…somut amaç, siyaset ve projeler… olduğu vurgulanmasına karşın, onlarca Ekonomik Program, Kalkınma Planı, Siyasi Parti Programı ve Seçim Beyannamesi yazmama, okumama, incelememe ve bu alanda sayılı otoritelerden biri olmama karşın, bu kadar muğlak, bâtın ajandalar içeren, riyakar, çelişkili, fırsatçı, bayağı ve gerçekçi olmayan bir çalışma görmedim.
“Ekonomi, Finans ve İstihdam” başlığı altında verilen, özet kısmı 3, detaylı kısmı 20, toplam 23 sayfalık gereksiz uzun metin belirsizlik ve çelişkilerde rekor kırıyor.
BELİRSİZ ENFLASYON
Mesela “Enflasyonu 2 yıl içinde düşük tek haneye kalıcı formda indireceğiz” sözü ile yıllık %2 mi, %3 mü, %4 mü yoksa %5 mi kastediliyor anlamak mümkün değil.
2 yıl sonra derken sanırım 2025’i kastediyorlar lakin, yıl ortasında mı, yıl sonunda mı aşikâr değil.
Üstelik, Merkez Bankası Liderinin geçen hafta açıkladığı Enflasyon Raporunda 2024 yılı sonunda enflasyonun %8,8 seviyesine indirilmesinin amaç alındığı açıklanmışken, 1 yıldır aday açıklamasını beklettikleri üzere, enflasyonu tek haneye indirmek için ek 1 yıl daha beklememiz gerekecek üzere görünüyor.
VASAT BÜYÜME
Ortalama büyüme suratının yüzde %5’in üzerinde gerçekleşmesini sağlama argümanı da bir o kadar argümansız ve muğlak. %5’in üzerinde lakin ne kadar? Yüzde 6 mı, 7 mi, 8 mi yoksa 9 mu? Ortalama %5 olarak kabul etsek de; bu oran iktisat topluluğunda vasat bir orandır ve savlı bir maksat olarak asla nitelenemez.
MUĞLAK BİR KİŞİ BAŞINA ULUSAL GELİR (KBMG)
5 Yılın sonunda Dolar cinsinden KBMG en az 2 Katına çıkacakmış…
2022 yılı Kestirimi 9.485 Dolar mı? 2023 yılı Program Gayesi olan 10.071 Dolar mı? Yoksa başlarının içindeki meçhul bir meblağı mı 2 katına çıkaracaklar. Tam bir muamma…
2023 yılı FBMG’yi baz alacaklarını varsayarak hesaplayalım, bakalım %5’lik yıllık ortalama Büyüme Amacı ile ne kadar dengeli ve ne kadar gerçekçi?
2028 yılında argüman edilen 20.142 Dolarlık yıllık ortalama KBMG’ye ulaşmak için çabucak söyleyelim, 5 yıl boyunca yıllık ortalama %14,9’luk büyümeyi sağlamak gerekir. Yani %5’lik büyüme gayesinin tam 3 katı artış gerekli.
Ortalama %5 Büyüme ile KBMG 5 yıl sonra lakin 12.853 Dolara ulaşır ki, bu da hedeflenenin lakin yarısından biraz fazlasına tekabül eder.
Yok, 20.142 Dolarlık KBMG “menziline” %5 Büyüme ile ulaşmak için sabredeceğiz derseniz, 2038 yılına kadar tam 15 yıl beklemeniz gerekir, benden söylemesi…
SİHİRLİ BİR DEĞNEKLE FBMG 1 YILDA 2 KATINA ÇIKAR…
Ancak, metinde parmak izlerini gördüğüm Ali Babacan ve bir kısmı kendi partisinde, bir kısmı da İP’de olan “Pensilvanya ekibinin” 2002-2015 periyodunda yaptıkları üzere, Ortalama Dolar Kurunu 2023’deki iddiası 21,52 TL. seviyesinden, 2024 yılında ortalama 10,76 TL. seviyesine indirmeleri halinde, o denli bırakın 15 yıl beklemeyi, sihirbazlar üzere 1 yılda FBMG’yi 2 katına çıkartırlar…
ÇELİŞKİLİ İHRACAT HEDEFİ
5 yılın sonunda yıllık ihracatın 600 Milyar Dolar düzeyine yükseltileceği savı da KBMG üzere ne büyüme amacı ile dengeli, ne de gerçekçidir…
2023 yılı Program maksadı olan 265 Milyar Dolarlık İhracatı temel alıp hesaplarsak; %5’lik büyüme ile gayesi tutturmak 17 yıldan sonra, yani 2040 yılında mümkün olur ki, kim öle, kim kala…
2028’de, yani 5 yıl sonunda ise ulaşılacak 338 Milyar Dolar yıllık ihracat sayısı 600 Milyar Dolarlık maksadın %56’sına denk gelir ki, tam da 20 yıl evvel tıpkı grubun 2023’teki 500 Milyar Dolarlık amacın tutturulma oranı olan %53’e çok yakın bir orandır. (265/500=%53).
Yok, bu iktisat dehası “seçmece” grup, biz 5 yılda maksadımızı tutturacağız diye ısrar ederlerse, o vakit yıllık ortalama %14,6 üzere çok yüksek oranlı bir artışı gerçekleştirmeleri için bir mucize beklemeleri gerekecek.
İSTİHDAMI BİR LÜTUF ÜZERE SUNMAK
5 yılda en az 5 milyonluk istihdam sağlayacaklarını ve işsizliği tek haneye indireceklerini, güya çok büyük bir lütuf ve iş üzere sunuyorlar ki, Türkiye iktisadının %5’lik büyüme ile sağlayacağı ortalama natürel sayı budur esasen.
AŞIRI YOKSULLUĞU SIFIRLAMAK…
Birçok kısımda olduğu üzere, bütün yanlış ekonomik siyasetlerin ve sonuçların 2018’den sonra olduğu burada da tekrar ediliyor. Öncelikle belirtelim ki bu çok ucuz bir numaradır. Altılı Masanın 2 çürük ayağının 2018’den sonra koltuk altlarından gittiği için milat olarak bu yılı empoze ederek, kendi büyük yanlışlıklarını ve sorumluluklarını örtbas edeceklerini zannediyorlar.
Ayrıca toplumda genel olarak yaygınlaşmış yoksulluğu değil de, “Aşırı Yoksulluğu” sıfırlayacaklarını taahhüt ederek laf cambazlığı ile uyanıklık yaptıklarını sanıyorlar.
ORTA GELİR TUZAĞINDAN KURTARIP,
YÜKSEK GELİRLİ ÜLKELER ORTASINA SOKMAK
Son 10 yıldır ithal ekonomist Daron Acemoğlu’nun telaffuzlarını araştırırsanız, E.Bakan Ali Babacan ve E.Merkez Bankası Lideri Durmuş Yılmaz’ın papağan üzere tabirlerine bakarsanız, daima bir “Orta Gelir Tuzağından” bahsettiklerini görürsünüz.
2003-2008 ortasında Uygulanan IMF Standby Mutabakatları ve dış konjonktürün tesiri yanında, çok baskı altında tuttukları kurların da tesiriyle, yıllık ortalama KBMG’nin kağıt üstünde 10 Bin Dolar civarına çıkmasını, milletimize Orta Gelir Seviyesine ulaştık masalı ile anlatan bu iktisat dehaları, bugün yeniden tıpkı gerçek dışı söyleme, kelam konusu metinde de yer vererek devam etmekteler.
Bugün itibariyle, Dünya’da Yüksek Gelirli olarak nitelenen ülkelerde yıllık ortalama 20-30 Bin Dolarlık FBMG geçerli olsa, bu tarifi kabul etmek mümkünken, 50-100 ve 150 bin Dolarlık yıllı ortalama FBMG seviyesi olan ülkeler kelam konusuyken 10 Bin Dolar civarındaki bir meblağa Orta Gelir Seviyesi demek abestir.
Büyüme, FBMG ve İhracat gayelerinin birbiriyle tutarsız olduğu açıkça ortaya çıkmaktadır. Ya büyüme maksadını değiştirip düzgünce uçacaklar, ya da öbür 2 amacı değiştirip ayakları yere basacak ki, bu durumda rastgele bir albenileri kalmayacak..
Genel olarak gördüğüm kamuoyuna sunulan muğlak vaat, proje ve vaatlerin ne vakit, nasıl, hangi vasıtalarla ve en kıymetlisi de hangi maliyet ve kaynakla yapılacağına ait hiçbir hesap kitap yok. Zira 2003-2018 periyodunda uygulanan Düşük Kur, Yüksek Faiz, Dış Borca ve İthalata dayalı ve istihdam oluşturmayan iktisat siyasetlerine yine dönmeyi ve gırtlağımıza kadar borca sokmaya devam edeceklerini sakladıklarını sanıyorlar ve bu durumun tespit edilebileceğini de düşünemiyorlar.
CARİ AÇIK, YURTİÇİ TASARRUFLAR
Cari Açığın finansmanını nasıl yapacaklarından hiç bahsetmedikleri üzere, Yatırım ve Üretim için gerekli en kıymetli konu olan kalkınmanın finansmanı için Yurtiçi Tasarrufların GSMH içindeki hissesinin hangi düzeye getirileceğinden tek bir söz olarak bile bahsedilmemektedir.
Metinde “Üretim yapısını ithalata bağımlı olmaktan çıkartacağız” sözü, sanırım Ali Babacan’ın “günah çıkarma” gereksinimi ile konulmuş olsa gerek. Zira bu türlü bir yapı 3-4 yılda değil, 10-15 yılda oluşur.
6’lı Masanın Ortak Mutabakat Metni İktisat Kısmı; geçim meşakkati ve hayat pahalılığına tahlilin olmadığı, tam manasıyla muğlak, tutarsız ve temelsiz telaffuzlardan oluşan bir “laf salatasıdır”. Halkımızın “Lafla Peynir Gemisi Yürümez” özdeyişine katkıda bulunarak “Salatayla da Karın Doymaz” tabirini ekleyerek kelamı bitirelim.
Fikret ARTAN
Ekonomist, MA
